30 Kasım 2013 Cumartesi

20. Yüzyıl Edebiyatının Dehası Fernando Pessoa


Fernando Pessoa: 
“Ben felsefeden esinlenmiş bir şairdim,
yoksa şiirsel yetilere sahip bir filozof değil.”



Yirminci yüzyılın hiç şüphesiz en özgün yazarlarından biri, şiirden öyküye, tiyatro oyunundan düşünce metnine dek edebiyatın her alanında binlerce sayfalık eserleri ve sayısız farklı kişiliği kısa yaşamına sığdırmış olan Portekizli Fernando Pessoa’dır.




Pessoa, neredeyse okuma yazma öğrendiği andan ölümüne dek tuttuğu günlüklerle, sayısız not ve elyazmasıyla kendi yaşamını da bir sanat eserine dönüştürmüş ender yazarlardan biridir. Kendi deyimiyle “olaysız” bu yaşamöyküsü, derin ruhsal çalkantılarla dolu, sanatın, edebiyatın ve düşüncenin her alanına müdahaleleriyle şekillenmiş, başlı başına bir yaratı olmayı amaçlamış bir yaşamın öyküsüdür.

Lizbon’da doğan yazar, babasının ölümünün ardından, annesi ve üvey babasıyla birlikte Güney Afrika’ya gitti. Üniversite’den mezun olana dek, birkaç kez kent değiştirdi. 1905 yılında Lizbon’a kesin dönüş yaptı. Lizbon Üniversitesi’nde edebiyat eğitimine başladıysa da, öğrenci olayları nedeniyle okulu bıraktı. Daha sonra yaşamını İngilizce ve Fransızca iş mektupları yazarak kazandı. 30 Kasım 1935'te Lizbon'da hayatını kaybettiğinde dergilerde yayımlanan şiirleri ve denemeleri dışında sadece bir anlatısı kitaplaştırılmıştı ve çok az tanınıyordu. Ölmeden önce yazdığı son cümle “Yarının ne getireceğini bilmiyorum,” oldu. 
Ölümünün ardından, geride bir sandık dolusu metin ve kendi yarattığı yaklaşık pek çok farklı imza bıraktı. Bu ‘hazine sandığı’ keşfedildiğinde, Pessoa ve yarattığı yazarların metinleri peş peşe yayımlanmaya başladı. 
Dünyanın pek çok üniversitesinde de Pessoa araştırma kürsüleri kuruldu.


Kırmızı Kedi Yayınevi'nden çıkan Pessoa kitapları:




Bulmaca Meraklısı Quaresma - Dedektiflik Öyküleri
Çeviren: Işık Ergüden

Edebiyat tarihinin en ilginç dedektif karakterlerinden biri olma potansiyelini taşıyan Doktor Abílio Quaresma, akıl yürütmeyi baş tacı eder, satranç ve mantık problemlerine meraklıdır. Polisin ve adli makamların çözemediği vakalara müdahil olup suç dünyasının bulmacalarını çözmekten kendini alıkoyamaz. Bu ilginç karakter hakkındaki eskiz notları da Pessoa'dan kalan taslaklar arasındaydı.

Taslaklardan hareketle bir araya getirilen Doktor Quaresma'nın dedektiflik maceralarından seçilen üç tanesi, okurlara Lizbon malikâneleri ve sokaklarında çözülecek gizemler sunar. Polisiye bir öykünün nasıl yazılabileceği üzerine bir ders haline gelen bu öykülerde Quaresma sahneye çıktığı anda Pessoa'ya özgü zihinsel yetenekler göz kamaştırmaya başlayacaktır.



Pessoa Pessoa'yı Anlatıyor
Çeviren: Işık Ergüden


Pessoa Pessoa’yı Anlatıyor, yazarın günlüklerinden, notlarından, mektuplarından oluşan, hayali ve gerçek kişilikleriyle kurguladığı metin parçacıklarıyla süslenmiş bir özyaşamöyküsü olarak bize Pessoa’nın dönemlerini, kişiliğini, dünyasını tüm açıklığıyla sunmaktadır. 

Pessoa’nın evrenine giriş niteliğiyle biraraya getirdiğimiz bu metinleri, henüz Portekizcede bile tamamlanmamış külliyatına bir hazırlık değeri taşıdığı ve Pessoa’nın Türkçede alımlanmasına hizmet edeceği inancıyla yayımladık.

0 yorum :

Yorum Gönder